Livius: Ab Urbe Condita – Buch 8, Kapitel 8 – Übersetzung

Lateinischer Text: Deutsche Übersetzung:
Liber octavus Buch 8, Kapitel 8
Quae ubi frequens convenit, ‚quandoque‘ inquit, ‚tu, T. Manli, neque imperium consulare neque maiestatem patriam veritus, aduersus edictum nostrum extra ordinem in hostem pugnasti et, quantum in te fuit, disciplinam militarem, qua stetit ad hanc diem Romana res, soluisti meque in eam necessitatem adduxisti, ut aut rei publicae mihi aut mei (meorum) obliuiscendum sit, nos potius nostro delicto plectemur quam res publica tanto suo damno nostra peccata luat; Sobald diese zahlreich zusammengekommen war sagte er: „Weil du, oh Titus Manlius, weder dem Befehl folgst, noch die väterliche Würde gescheut hast, weil du gegen unsere Verordnung außerhalb der Schlachtreihe gegen den Feind gekämpft hast, und du dich, soviel lag an dir, von der militärischen Disziplin, durch die bis zu diesem Tag der römische Staat feststand, gelöst hast, und mich in die Notwendigkeit geführt hast, so dass ich entweder den Staat oder die Meinen vergessen muss, weder lieben wir für unsere Vergehen gestraft zu werden als das der Staat für seinen so großen Schaden unsere Strafe leiden soll;
Triste exemplum sed in posterum salubre iuventuti erimus. Wir werden ein trauriges aber für die Nachkommen heilsames Beispiel für die Jugend sein.
Me quidem cum ingenita caritas liberum tum specimen istud virtutis deceptum vana imagine decoris in te movet; Mich bewegt freilich dir gegenüber sowohl die angeborene Liebe zu den Kindern als insbesonders dieser enttäuschende Beweis der Tugend mit dem lehren Bild des Schmuckes (der Rüstung);
Sed cum aut morte tua sancienda sint consulum imperia aut impunitate in perpetuum abroganda, nec te quidem, si quid in te nostri sanguinis est, recusare censeam, quin disciplinam militarem culpa tua prolapsam poena restituas i, lictor, deliga ad palum‘. Weil aber entweder durch den Tod die Befehle der Konsuln bekräftigt werden müssen oder durch deine Straflosigkeit ins Unendliche zunichte gemacht werden müssen werde ich freilich nicht der Meinung sein, dass du, wenn irgendetwas in dir von unserem Blut ist, zurückweist, dass du die militärische Disziplin, dir durch deine Schuld entglitten ist, durch die Strafe wiederherstellst, daher Lictor binde ihn an den Pfahl.“
Exanimati omnes tam atroci imperio nec aliter quam in se quisque destrictam cernentes securem metu magis quam modestia quievere. Alle wurden durch den so schrecklichen Befehl aus der Fassung gebracht, nicht anders als jeder für sich das gezückte Beil wahrnahm und mehr durch Furcht als durch Fügsamkeit verstummte.
Itaque velut demerso ab admiratione animo cum silentio defixi stetissent, repente, postquam cervice caesa fusus est cruor, tam libero conquestu coortae voces sunt, ut neque lamentis neque exsecrationibus parceretur spoliisque contectum iuvenis corpus, quantum militaribus studiis funus ullum concelebrari potest, structo extra vallum rogo cremaretur, Manlianaque imperia non in praesentia modo horrenda sed exempli etiam tristis in posterum essent. Nachdem daher der Geist durch die Bewunderung niedergedrückt worden war, und sie durch die Ruhe erstarrt dagestanden waren, brachen plötzlich, nachdem das Blut beim aufgeschnitten Nacken herausgeronnen war, die Stimmen in so freier Wehklage los, so dass weder an Jammer noch an Beteuerung gespart wurde, und der Körper des Jünglings durch die Rüstung bedeckt wurde, wie ein Begräbnis durch militärischen Eifer gefeiert werden kann, und er wurde auf einem außerhalb des Walles errichteten Scheiterhaufen verbrannt und die Manlischen Befehle sind nicht nur in der Gegenwart schreckenswert (adjektivisches Gerundiv) sondern auch zum traurigen Beispiel für die Nachkommenden.
Fecit tamen atrocitas poenae oboedientiorem duci militem; et praeterquam quod custodiae uigiliaeque et ordo stationum intentioris ubique curae erant, in ultimo etiam certamine, cum descensum in aciem est, ea seueritas profuit.
Fuit autem ciuili maxime bello pugna similis; adeo nihil apud Latinos dissonum ab Romana re praeter animos erat.
Clipeis antea Romani usi sunt, dein, postquam stipendiarii facti sunt, scuta pro clipeis fecere; et quod antea phalanges similes Macedonicis, hoc postea manipulatim structa acies coepit esse: postremi in plures ordines instruebantur ordo sexagenos milites, duos centuriones, vexillarium unum habebat.
Prima acies hastati erant, manipuli quindecim, distantes inter se modicum spatium; manipulus leves vicenos milites, aliam turbam scutatorum habebat; leues autem, qui hastam tantum gaesaque gererent, vocabantur.
Haec prima frons in acie florem iuuenum pubescentium ad militiam habebat.
Robustior inde aetas totidem manipulorum, quibus principibus est nomen, hos sequebantur, scutati omnes, insignibus maxime armis. hoc triginta manipulorum agmen antepilanos appellabant, quia sub signis iam alii quindecim ordines locabantur, ex quibus ordo unusquisque tres partes habebat earum unam quamque primam pilum vocabant.
Tribus ex uexillis constabat ordo; sexagenos milites, duos centuriones, uexillarium unum habebat vexillum; centum octoginta sex homines erant.
Primum uexillum triarios ducebat, ueteranum militem spectatae virtutis, secundum rorarios, minus roboris aetate factisque, tertium accensos, minimae fiduciae manum; eo et in postremam aciem reiciebantur.
Ubi his ordinibus exercitus instructus esset, hastati omnium primi pugnam inibant.
Si hastati profligare hostem non possent, pede presso eos retro cedentes in interualla ordinum principes recipiebant.
Tum principum pugna erat; hastati sequebantur; triarii sub uexillis considebant, sinistro crure porrecto, scuta innixa umeris, hastas suberecta cuspide in terra fixas, haud secus quam uallo saepta inhorreret acies, tenentes.
Si apud principes quoque haud satis prospere esset pugnatum a prima acie ad triarios se sensim referebant; inde rem ad triarios redisse, cum laboratur, prouerbio increbruit.
Triarii consurgentes, ubi in interualla ordinum suorum principes et hastatos recepissent, extemplo compressis ordinibus uelut claudebant uias unoque continenti agmine, iam nulla spe post relicta, in hostem incidebant; id erat formidolosissimum hosti, cum uelut victos insecuti nouam repente aciem exsurgentem, auctam numero, cernebant.
Scribebantur autem quattuor fere legiones quinis milibus peditum, equitibus in singulas legiones trecenis.
Alterum tantum ex Latino dilectu adiciebatur, qui ea tempestate hostes erant Romanis eodemque ordine instruxerant aciem; nec vexilla cum uexillis tantum, universi hastati cum hastatis, principes cum principibus, sed centurio quoque cum centurione, si ordines turbati non essent, concurrendum sibi esse sciebat.
Duo primi pili ex utraque acie inter triarios erant, Romanus corpore haudquaquam satis validus, ceterum strenuus vir peritusque militiae, Latinus viribus ingens bellatorque primus, notissimi inter se, quia pares semper ordines duxerunt.
Romano haud satis fidenti viribus iam Romae permissum erat ab consulibus, ut subcenturionem sibi quem uellet legeret qui tutaretur eum ab uno destinato hoste; isque iuvenis in acie oblatus ex centurione Latino victoriam tulit.
Pugnatum est haud procul radicibus Vesuvii montis, qua via ad Veserim ferebat.

1 Kommentar » Schreibe einen Kommentar

Schreibe einen Kommentar zu Sabine Antworten abbrechen

Pflichtfelder sind mit * markiert.